Kiedy do logopedy?

Rodzicu, zgłoś się na wizytę kontrolną do logopedy, jeśli Twoje dziecko jako:

1. Trzylatek:

nie mówi wcale;
mówi mało i niechętnie się wypowiada (pojedyncze sylaby, wyrazy dźwiękonaśladowcze, mały zasób słów);
podczas mówienia język wysuwa się między zęby (z przodu lub z boku);
podczas mówienia słychać poszum nosowy (jakby dziecko mówiło z zatkanym nosem);
zamiast głoski r wymawia j (np. jowej zamiast rower);
zamienia głoski: np. t zamiast p (lub odwrotnie) np. tatuga zamiast papuga lub tarasol zamiast parasol;
wymawia głoski dźwięczne jako bezdźwięcznie (czyli b jako p, d jako t, w jako f, z jako s, ź jako ś, ż jako sz, g jako k, dz jako c, dź jako ć, dż jako sz) np. papka zamiast babka, troka zamiast droga;
nie wymawia niektórych głosek (wyłączając r oraz sz, ż, cz, dż)

Normą dla dzieci trzyletnich jest:

wymawianie głosek s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź zamiast sz, ż, cz, dż (np. safa zamiast szafa, kacuska zamiast kaczuszka);
wymawianie głoski l zamiast r (np. lowel zamiast rower);
zamiana kolejności głosek lub sylab w wyrazach (np. wkiatek zamiast kwiatek, karylofer zamiast kaloryfer).

2. Czterolatek (oprócz symptomów opisanych w pt.1.):

mówiąc jest niezrozumiały dla otoczenia (dziecko nie jest rozumiane przez osoby spoza jego otoczenia np. sąsiadkę);
ma problemy z wypowiadaniem dwu-, trzysylabowych słów (np. nie umie powiedzieć marchewka);
z trudnością zapamiętuje lub przypomina sobie nazwy przedmiotów, osób, zwierząt;
nie potrafi zapamiętać krótkich sekwencji (np. cyfry do 10), wierszyków lub piosenek;
wymawia głoski s, z, c, dz jako ś, ź, ć, dź (np. maśło zamiast masło);

Normą dla dzieci czteroletnich jest:

wymawianie głosek s, z, c, dz zamiast sz, ż, cz, dż (np. ctery zamiast cztery, dzem zamiast dżem);
wymawianie głoski l zamiast r (np. lowel zamiast rower);

3. Pięciolatek (oprócz symptomów opisanych w pt.1. i 2.):

nie potrafi wymawiać głosek sz, ż, cz, dż;
słowa wymawiane są w sposób niezrozumiały (bełkotanie);
podczas mówienia popełnia liczne błędy gramatyczne i językowe (np. Ten babcia nie umią gotowywać.);
ma trudności z dzieleniem słów na sylaby (np. ko-tek) i wyróżnianiu sylab w wyrazach (np. co słyszysz na początku wyrazu ko-tek, odpowiedź ko-);

Normą dla dzieci czteroletnich jest:

wymawianie głoski l zamiast r (np. lowel zamiast rower);

4. Sześciolatek (oprócz symptomów opisanych w pt.1., 2. i 3.):

nie wymawia poprawnie wszystkich głosek (powinny się już pojawić sz, ż, cz, dż oraz r);
nie umie podzielić prostego wyrazu na sylaby (np. dzia-dek) oraz głoski (np. m-u-ch-a);
nie potrafi złożyć z usłyszanych sylab prostego wyrazu, przekręca słowa;
głoska r realizowana jest w sposób gardłowy (r francuskie), policzkowy (drga policzek), międzyzębowy (język wysuwa się między przednie lub boczne zęby) lub w jakikolwiek inny „niepokojący” sposób;
mówi w sposób niepłynny (zacina się) np. zzzzzapałka lub zapapapałka;
wypowiada się za pomocą pojedynczych słów zwrotów (nie tworzy dłuższych wypowiedzi słownych).

Dlaczego moje dziecko ma wadę wymowy?
Możliwymi przyczynami zaburzeń mowy u dzieci mogą być:
a) predyspozycje uwarunkowane genetycznie;
b) nieprawidłowości anatomiczne (w budowie języka, warg, podniebienia, żuchwy, krtani itd.);
c) obniżone lub podwyższone napięcie w obrębie aparatu mowy (zbyt małe lub duże napięcie mięśni);
d) zaburzenia w aparacie oddechowym;
e) problemy ze słuchem;
f) wady zgryzu;
g) obecność w otoczeniu dziecka osoby, z wadą wymowy lub mowy (np. rodzica, opiekuna, rodzeństwa)

Dlaczego tak ważna jest terapia logopedyczna?
Nie leczone lub nie korygowane nieprawidłowości aparatu mowy mogą prowadzić do wad wymowy i mowy, które z czasem będą się pogłębiać, a niewyleczone wady mogą utrudniać dziecku przyswajanie pisania i czytania (dziecko słyszy jak mówi, a pisze jak słyszy).
Pamiętaj, że dzieci mówiących nieprawidłowo jest bardzo dużo (średnio co trzecie dziecko w przedszkolu lub na progu edukacji szkolnej), jednak nie należy tego problemu bagatelizować. Im później dziecko trafi do gabinetu logopedycznego, tym zazwyczaj trudniejsza i dłuższa będzie jego terapia, bowiem bardzo ciężko jest zmienić utrwalony już nawyk realizacji danej głoski.

mgr Katarzyna Adamska
(logopeda w Szkole Podstawowej Nr 163
im. Batalionu „Zośka” w Warszawie)